Aka Gündüz Kutbay & Kani Karaca - Meşk (2010)

Turkish Info:

Klasik Türk musikisinin iki önemli isminin; Kâni Karaca ve Aka Gündüz Kutbay'ın birlikte yaptıkları meşklerin kayıtları, Kalan Müzik tarafından 2 CD'lik bir albüm olarak yayınlandı.

'Meşk'e Gündüz'ün 37 ney kaydından oluşan 'Aşk' albümü eşlik ediyor. Meşk albümünün ilk CD'si Aka Gündüz Kutbay'ın anonsu ile başlıyor. Sonrasında hiçbiri harc-ı âlem olmayan eserler, makam tarifleri birbiri ardınca geliyor. Arada Abdi Coşkun ile Nezih Uzel'in de sesleri duyuluyor. Bazen söz eski geçmiş üstadlara uzanıyor.

Aşk olmadan meşk olmaz." Çok kullanılan, fakat günümüzde anlamını yitirmiş bir söz… 'Aşk-meşk işi' deyince zihinde uyanan çağrışımlar ne yazık ki farklı noktalara kaymış. Oysa meşk, güzelliğin zirve noktasında tecelli eden sanatın bir hocadan öğrenilmesini ifade ediyor. Osmanlı'nın son zamanlarında bu tabir, daha ziyade hat ve musiki alanında kullanılmış. Bir sanatı, diyelim ki musikiyi gerçek mânâsıyla meşk için evvelâ aşkınız olacak, yana yakıla üstadını bulacaksınız, onu kabiliyetinize ve samimiyetinize ikna edeceksiniz. Ardından dersler başlayacak, hocanın dizi dibinde bıkmadan, usanmadan tekrar tekrar aynı eseri, parçalar halinde ve bütün olarak geçeceksiniz. Eseri üstadından alıp hafızanıza kaydederken onun musiki tavrını, sabrı, edebi, erkânı, oturmayı, kalkmayı, konuşmayı, o sanatla ilgili kayda geçmiş-geçmemiş bilgileri, hatıraları, kısacası bütün bir geleneği de kabiliyetiniz nisbetinde tevarüs edeceksiniz. Eseri, hocanızın hocasından aldığı şekliyle öğrenip meşk zincirine yeni bir halka olarak ekleneceksiniz.

Bunun küçük çaplı da olsa örneğini görmek isteyenler için güzel bir imkan var şimdi. Klasik Türk musikisinin iki önemli isminin; Kâni Karaca ve Aka Gündüz Kutbay'ın birlikte yaptıkları meşklerin kayıtları, Kalan Müzik tarafından 2 CD'lik bir albüm olarak yayımlandı. 'Meşk'e Gündüz'ün 37 ney kaydından oluşan 'Aşk' albümü eşlik ediyor.

Meşk albümünün ilk CD'si Aka Gündüz Kutbay'ın anonsu ile başlıyor. Sonrasında hiçbiri harc-ı âlem olmayan eserler, makam tarifleri birbiri ardınca geliyor. Arada Abdi Coşkun ile Nezih Uzel'in de sesleri duyuluyor. Bazen söz eski geçmiş üstadlara uzanıyor. Mesela Nühüft Durağı icraya başlamazdan evvel Kâni Karaca, 'Bunu ben rahmetli Kaynak'tan meşk ettim." diyor: "Kendi ağzından meşk ettim. 'Halk içre âyineyim herkes bakar bir an görür/ Her ne görür kendi yüzün ger yahşi ger yaman görür.' Güftesi Niyazi Mısrî'nin, beste Ali Şîr ü Ganî'nin."

İki sanat âşığının meşki

Film gibi derler ya, öyle bir hikâye Kâni Karaca'nın hayatı. Babası çocuğu olmadığı için ikinci kez evlenmiş. Bu evliliğinden 1930'da Adana'da Kâni doğmuş. Üvey annesi kıskanıp ilaçla gözünü kör etmiş. Bir müddet sonra babası ölmüş. Bu kez öz annesi evlenmesine mani olmasın diye diri diri gömmeye kalkmış. Kurtarıp halasına vermişler. Köyün imamından hıfzını tamamlamış. Derken İstanbul'a gelmiş. Sene 1950. İstanbul henüz İstanbul. Kâni Karaca, Yeraltı Camii Şerifi imamı Üsküdarlı Ali Efendi'den kıraat dersleri alırken, bir yandan da Sadettin Kaynak'tan meşk eder. Hafız Sadettin'in ardından Sadettin Heper'den ders alır. Müdhiş hafızası ile Türk musikisinin arşivi olur. Mükemmel bir enstrüman gibi kullandığı sesiyle en ağır eserleri başarıyla icra eder.

Aka Gündüz Kutbay ise 1934'te Eyüp'te dünyaya gelmiş. Ortaokulu ikinci sınıfındayken terk edince kundura atölyesine çırak olarak verilmiş. Yenikapı Mevlevihanesi Şeyhi Abdülbaki Dede'nin oğlu Gavsi Baykara'dan meşke başlamış. Doğan Özeke, Neyzenler Kahvesi isimli hatıralarında o zamanları şöyle anlatıyor: "Onu tanıdığım zaman ufacık, tombul bir oğlandı. Kir pas içindeki ellerini saklamaya çalışırdı ama, vücuduna iki numara büyük gelen o yaralı kürekleri saklaması imkânsızdı. Mansur tutmaya boyu yetmiyordu. Yıllar sonra şah ney vız geldi de davut bile üflediğini gördüm. 'Hu' dediği günden itibaren Gavsi Hoca'dan başka kimsenin önünde diz çökmedi. Fakat o herkesten, ama herkesten bir şeyler öğrenen, sormaktan asla sıkılmayan koca yürekli bir insandı."

Kutbay, 1960 yılında İstanbul Radyosu'na girer. Mevlânâ ihtifallerinde 'neyzenbaşılık' vazifesini üstlenir. Ney üflemede klasik tavrı en mükemmel şekliyle yaşatan Kutbay, pek çok ülkede caz sanatçılarıyla birlikte konserler de verir. Cinuçen Tanrıkorur, onun hakkında "Batı'nın budala bir hayranı ve taklitçisi değil, şuurlu bir güzel düşkünü idi; dünyanın ünlü müzik ustalarının Türkiye'ye gelir gelmez onu aramaları bundandı." diyor.

'Ben güzel sevmeye geldim, değil ekmek yemeye' demiş ya hani Neyzen Tevfik. Aka Gündüz Kutbay ise hem güzel sevmiş hem de ekmek yemiş. Bir dostunun yeni açtığı şarküteri dükkanından siftah olsun diye aldığı 750 gram pastırmayı iki paket sana yağda pişirip üzerine 35 yumurta kırıp 3 ekmek beraberinde tüketmesi bu konuda en güzel örnek olsa gerek. Neye nefes veren bu 'şuurlu güzel düşkünü', son nefesini 1979 yılında bir radyo programında kayıt sırasında verir.

Gelelim iki sanat âşığının 'meşk' hikâ-yelerine. Sadettin Heper, yaşlanıp takatten düşünce Kâni Karaca, bizzat onun desteğiyle meşke Aka Gündüz Kutbay'la devam eder. Heper'in verdiği notalardan istifade ile Kutbay pek çok eseri Harbiye'deki evinde Kâni Hoca'ya geçer. Kutbay, bir yurt dışı konserinden gelirken getirdiği AKAI marka teybiyle gece yarılarına kadar süren meşklerin bir kısmını kaydeder. Böylece bugün çok az musikişinasın bildiği bazı makamların çok değerli örnekleri ilk kez kayda geçmiş olur.

İkişer CD'den oluşan 'Aşk' ve 'Meşk' albümlerinin yanında yine özenle hazırlanmış iki de kitapçık bulunuyor. Keşke bu çalışmaların devamı gelse de Türk musikisinin zenginliği ve nadide eserleri –en azından unutulup gitmemişleri- kayıt altına alınabilse…