Mieczysław Małecki - Dwie gwary macedońskie (Suhe i Wysoka w Soluńskiem) – Teksty

Mieczysław Małecki (1903-1946) – polski językoznawca, slawista, profesor Uniwersytecie Jagiellońskim. Od października 1932 roku do końca listopada 1933 roku jako stypendysta Funduszu Kultury Narodowej prowadził badania dialektów macedońskich w Grecji.

(Polish linguist and professor of the Jagiellonian University Mieczysław Małecki (1903-1946) studied the dialects of Macedonian language in Greece from October 1932 to the end of November 1933 as a grantee of the Fund for Popular Culture.)



Dwie wsie okręgusoluńskiego (salonickiego): Suche (lud. Suho, gr. Σωχός) i Wysoka (lud. Wisoka, gr. Όσσα), oddawna śeiągnęły na siebie uwagę slawistów; zwłaszcza Suche dzięki badaniom Oblaka l było powszechnie znane w literaturze slawistycznej jako jedna z ostatnich resztek języka starocerkiewnosłowiańskiego.

Przed wojną bałkańską należało do tej starocerkiewnej grupy i Zarowo, ze Suchem i Wysoką, sąsiaqujące; dziś na miejscu tej do' cna zniszczonej wioski q;>lllgarskiej'powstaŁa osada greckich uchodźców o szumnej nazwie Nikopolis. Coprawda starano się do tego archaicznego jądra zaliczyć i inne wioski okoliczne, jak Ajwatowo, Iliniec (Kliseli) i Negowan, ale niesłusznie, gdyż typ ich dialektyczny znacznie się różni od gwary suskiej i wysockiej. Dopiero na samym zachodzie. poludniowej Macedonji, a mianowicie w okolicy Kostura (gr. Καστορία), znajdują się gwary nieco do typu susko-wysockiego podobne, znane zwłaszcza z zachowania nosowości i »polskiego prsyciskue«.

Dotychczasowe prace o gwarach macedońskich każą wnosić, iż mamy tylko te dwa wspomniane archaiczne jądra, które możemy nazwać soluńskiem (Suche i Wysoka) i kosturakiem (gwary najbliższej okolicy Kostura); ze względu na soluriskie pochodzenie św. Cyryla i Metodego pierwsze jądro archaiczne ma pierwszorzędne znaczenie dla dziejów języka starocerkiewnosłowiańskiego i dlatego postanowiłem je najpierw szczegółowo opracować, ternbardziej iż pod względem zachowania archaizmów przewyższa ono znacznie gwary kosturskie.

Pomijająo drobiazgi, dotychczasowa literatura o jądrze soluńskiem przedstawia się następująco. Najstarszą, ale mimo to najważniejszą pozycją są wspomniane »»Studja Macedońskie« Oblaka, który gwarę Suchego omawia na naczelnem miejscu swej pracy; Wysokiej nie poznał, ani nie miał sposobuości zetknięcia się z żadnym przedstawicielem tej gwary, jakto mu się poszczęściło w stosunku do gwary suskiej; i w Suchem bowiem nie był, lecz całą znajomość tej gwary oparł na właściwościach młodego robotnika, który pochodził ze Suchego, ale już przeszło rok w Solunin przebywał. Musimy więc dobrze pamiętać, że materjał Oblaka pochodzi z ust jednego jedynego informatora, który przez pobyt w mieście, gdzie niewątpliwie stykał się z przedstawicielami innych gwar macedońskich, mógł ulec nieco wpływom postronnym; ponadto badanie informatora poza jego wioską rodzinną wpływa zwykle ujemnie na pewność odpowiedzi, zwłaszcza u osobnika młodego. To wszystko tłumaczy nam szereg różnic w notowaniu materjału suskiego przez Oblaka a przeze mnie.




Freeware! The source of the PDF is the Digital Archive of the Macedonian Language.