Gedichten van Anna Roemersdochter Visscher: Een bloemlezing (Amazone-reeks) (Dutch Edition)

Zo’n ‘vraagje’ krijgt menigeen niet graag voorgelegd. Het is slechts één van de talloze vragen die het meisje Mietje stelt gedurende haar opgroeien. In dit geval in het hoofdstuk ‘Ik zie een dode’, in het eerste deel van het Geschrift eener bejaarde vrouw (hierna GEBV), door de weduwe Wolff en Agatha Deken. Dit boek verscheen in 1802, in twee delen. Het is een vraag die men elders in de kinder- en opvoedingsliteratuur van die tijd hoogstens in afgezwakte vorm tegenkomt. Die vraag, met het antwoord van de moeder, is een van de vele momenten waarop Wolff en Deken in een opvoedingsdialoog proberen te laten zien wat in hun ogen de essentie is van een goed begeleid ontwikkelingsproces. Een ontwikkeling die geheel en al gericht is op het geestelijk volwassen worden van een jonge vrouw, of, zo men wil, van een mens. De centrale idee hierbij is dat volwassenheid wordt bepaald door uit eigen overtuiging de waarden te beoefenen, die te vinden zijn in een welbegrepen bijbels christendom, het voorbeeld van Jezus en zijn leer. Die waarden houden vaak weinig of geen verband met kerk en dogma. Volwassenheid wordt tevens gekenmerkt door inzichten waarbij Natuur en Rede elkaar in evenwicht houden. De krachten van ‘driften’ of het driftleven – de eigen aanleg, de voor een individu specifieke hartstochten – moeten niet worden verdrukt, maar op de juiste wijze benut worden, en het hebben van ongecontroleerd ‘vernuft’ is geen ideaal. Dat ‘vernuft’ heeft een belangrijke plaats in GEBV. Ik kom later nog terug op dat begrip en op het mens-ideaal in dit boek.